Een mangatwacht of buitenwacht is een werknemer die belast is met het houden van toezicht op werknemers, werkzaamheden en veiligheidsaspecten met betrekking tot besloten ruimtes. Een mangatwacht bevind zich zo dicht mogelijk in de buurt van de opening (gat) van een besloten ruimte. In deze tekst is informatie weergegeven over wat een mangat is en wat een mangatwacht doet. Omdat voor deze functie verschillende synoniemen worden gebruikt zijn de verschillende benamingen voor een mangatwacht eveneens in deze tekst verwerkt.
Wat is een mangat?
Een mangat is een opening in bijvoorbeeld een stoomketel, riool of besloten ruimte waar een man door heen past. Een mangat is vaak aangebracht om er voor te zorgen dat monteurs en lassers bij een deel van een besloten ruimte kunnen komen om daar werkzaamheden te kunnen verrichten. Over het algemeen kan een mangat afgesloten worden met een luik. Onder dit luik kan een vast gemonteerde trap aanwezig zijn zodat de werknemer naar boven of naar beneden kan klimmen. Het is echter belangrijk te weten dat men niet zonder toestemming een mangat kan binnentreden.
Werken in ene mangat brengt gevaren mee
In de besloten ruimte achter een mangat kunnen namelijk gevaarlijke stoffen aanwezig zijn of te weinig zuurstof waardoor het leven van de werknemer in gevaar kan komen. Het percentage zuurstof dient in ieder geval 21 procent te zijn van het totale luchtmengsel. Daarnaast moet het resterende deel van het luchtmengsel niet bestaan uit brandbare stoffen omdat anders een groot risico op brand aanwezig is. Bovendien kan een explosief mengsel aanwezig zijn. De hoeveelheid brandbare dampen en explosieve stoffen dient 10 procent lel (lower explosion level) te zijn.
In een Risico Inventarisatie en Evaluatie dient een bedrijf aandacht te hebben besteed aan de gevaren van de besloten ruimten binnen het bedrijf. In de Risico Inventarisatie en Evaluatie dient daarnaast te worden aangegeven hoe de risico’s doormiddel van een plan van aanpak worden verholpen. Vaak moeten werknemers die in een besloten ruimte werken speciale persoonlijke beschermingsmiddelen dragen en voorzien worden van een persoonlijke explosiemeter en een persoonlijke monitor waarmee de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen en explosieve luchtmengsels tijdig kunnen worden gemeten. Deze meetinstrumenten dienen bovenop de kleding van de werknemer te worden gedragen zodat de metingen van het meetinstrument goed kunnen worden gedaan en het alarm goed hoorbaar is wanneer schadelijke en gevaarlijke concentraties worden gemeten.
Synoniemen voor mangatwacht
Een mangat vormt over het algemeen de toegang tot een besloten ruimte daarom noemt men een werknemer die hier de wacht houdt een mangat wacht. Omdat deze toezichthoudende werknemer buiten de besloten ruimte de wacht houdt spreekt men ook wel van een buitenwacht. De term veiligheidswacht wordt echter ook gebruikt omdat deze wacht er voornamelijk is voor de veiligheid van de werknemers die in de besloten ruimte echter het mangat werken.
Werkvergunning
In de alinea’s hiervoor is duidelijk gemaakt wat een mangat is en welke risico’s aan het werken in een besloten ruimte achter een mangat verbonden zijn. Deze risico’s zijn niet gering en daarom moet er alles aan gedaan worden om de risico’s weg te nemen, te beperken en te beheersen. Daar moet aandacht aan worden besteed in een Risico Inventarisatie en Evaluatie maar ook in de praktijk. Als een werknemer aan het werk gaat in een besloten ruimte dan zal hij of zij daarvoor toestemming moeten krijgen van de verantwoordelijke leidinggevende. Dikwijls is een werkvergunning vereist voor werken in besloten ruimten. Daarnaast zijn specifieke veiligheidsregels vastgelegd voor personen die in een besloten ruimte werken maar ook voor de mangatwacht.
Wat doet een mangatwacht?
Het belangrijkste dat een mangatwacht moet doen is er voor zorgen dat de veiligheid van zijn collega’s (die in de besloten ruimte werken) en zichzelf niet in gevaar wordt gebracht. Een belangrijk aspect hierbij is de communicatie. Er dient tussen de mangatwacht en de werknemer(s) in de besloten ruimte een goede communicatie te zijn. Doormiddel van een veiligheidstouw en een portofoon kan de communicatie tussen de mangatwacht en de werknemers tot stand worden gebracht. Er kan ook gebruik worden gemaakt van andere communicatieapparatuur. Naast communicatie tussen de mangatwacht en de werknemers dient er ook communicatie te zijn met de hulpdiensten van het bedrijf wanneer er een noodgeval plaatsvind of dreigt plaats te vinden.
Een mangatwacht moet bij het mangat blijven en mag hier niet vandaan gaan. Ook mag de mangatwacht de besloten ruimte achter het mangat niet betreden. De mangat moet dus altijd buiten het mangat blijven. Hoewel het werk van een mangatwacht op het eerste oog passief lijkt is dit in de praktijk zeker niet het geval. De mangatwacht dient actief contact te houden met het personeel in de besloten ruimte en daarnaast kan de mangatwacht ook als brandwacht optreden. Er kunnen preventieve controles worden verricht op het gebied van brandveiligheid. Als de mangatwacht tevens een brandwacht is heeft hij ook de taak en vaardigheden om een beginnende brand onder controle te krijgen.
De taken en verantwoordelijkheden van een mangatwacht zijn divers en zijn afhankelijk van de specifieke factoren op de werksituatie. Op basis van een Taak Risico Analyse kunnen de gevaren van een besloten ruimte in kaart worden gebracht. Vaak staat in een werkinstructie nauw omschreven wat men wel en niet mag doen in en rondom een besloten ruimte. Een mangatwacht krijgt vaak een nauwkeurige omschrijving van de taken en verantwoordelijkheden waarvoor hij of zij is opgesteld.