Een guts is een gereedschap waarmee hout kan worden bewerkt. Gutsen behoort tot de verspanende technieken die voor de houtbewerking kunnen worden gebruikt. Met een guts kan hout worden weggesneden of worden gestoken. Hierdoor ontstaan houtspanen die van het werkstuk afgehaald worden om het werkstuk de gewenste vorm te geven. Hiervoor worden houtsnijgutsen gebruikt. Er zijn verschillende gutsen verkrijgbaar. Het verschil van de gutsen zit in de kwaliteit, vorm en hardheid van het staal. De keuze van de guts is afhankelijk van de houtsoort en de vormen die uitgesneden of uitgestoken moeten worden.
Welke houtsnijgutsen zijn er?
Houtsnijgutsen worden gebruikt voor het bewerken van hout. Er bestaan twee hoofsoorten houtsnijgutsen: de vermetguts en de steekguts. Daarnaast zijn er ook draaigutsen en gutsen die ‘verkropt’ zijn uitgevoerd. Hieronder volgt een korte omschrijving van deze verschillende gutsen:
- Vermetgutsen worden gebruikt om gootvormige groeven te snijden. Een vermetguts is aan de bolle achterkant van de guts geslepen.
- Een steekguts heeft een holle binnenkant. Deze binnenkant is geslepen en wordt gebruikt om gaten strak af te steken. Een steekguts wordt gebruikt om het hout weg te steken van het werkstuk.
- Voor moeilijk houtsnijwerk worden ook wel gutsen toegepast die ‘verkropt’ zijn uitgevoerd. Dit type guts bevat een blad dat over de lengte een kromming heeft en daarnaast ook nog overdwars is gekromd.
- Draaigutsen kunnen gebruikt worden om met de hand te gutsen of als gereedschap voor een draaibank. Draaigutsen zijn meestal vermetgutsen en zijn aan de buitenkant geslepen. Gutsen kunnen tijdens het draaien op een draaibank heel warm worden. Daardoor worden gutsen sneller bot.
Gutsen moeten regelmatig geslepen worden om de gutsen scherp genoeg te houden voor de houtbewerking. Hoe vaak een guts geslepen moet worden is afhankelijk van de houtsoort en het metaal waarvan de guts vervaardigd is. Daarnaast moeten gutsen goed worden bewaard in een vochtvrije omgeving.
Metaal gutsen
Het gutsen van metaal is een heel ander proces dan het gutsen van hout. Bij het gutsen van metaal wordt niet gebruik gemaakt van snijgereedschappen. Metaalgutsen word gedaan doormiddel van een autogene vlam van een snijbrander. Ook kan gebruik worden gemaakt van een elektrische boog van een elektrode lastoestel. Het metaal wordt tijdens het gutsen eerst verwarmd. Hierdoor wordt het metaal vloeibaar zodat het weggeblazen kan worden. Omdat metaalgutsen een proces is waarbij veel warmte wordt gebruikt noemt men het ook wel thermisch gutsen. Bij het gutsen van hout wordt juist geen gebruik gemaakt van extra warmte omdat door teveel warmte de gutsen juist sneller bot worden.