Organisatiemechanismen en coördinatiemechanismen

Een organisatie kent vele processen en systemen. Organisaties worden ook wel mechanismen genoemd. Deze visie op organisaties is door Mintzberg beschreven en is in deze tekst door HRM-student Tjerk van der Meij als bron gehanteerd. Planning en coördinatie staan in de theorie van Mintzberg centraal. Doormiddel van planning wordt het organisatiemechanisme aangestuurd en in banen geleid. Binnen organisaties wordt de gehele bedrijfsvoering gestuurd door coördinatie.

Zes organisatiemechanismen
Mintzberg heeft zes organisatiemechanismen beschreven die de coördinatie van het bedrijf vormgeven:

  • Cultuur
  • Strategische top
  • Middenkader
  • Operationele kern, of uitvoerend personeel
  • Ondersteunende stafdiensten
  • Technische staf

Naast deze zes organisatiemechanismen heeft Mintzberg ook een aantal coördinatiemechanismen in zijn theorie beschreven. Deze zijn in onderstaande alinea nader toegelicht.

Zes coördinatiemechanismen
De bedrijfsvoering en de werkprocessen worden op een bepaalde stijl gecoördineerd, dit noemt men een coördinatiemechanisme. Hiervoor zijn zes mechanismes om deze processen te sturen. Mintzberg onderscheidt deze zes fundamentele manieren om de werkzaamheden binnen een organisatie te coördineren:

  • Onderlinge afstemming, coördinatie door informele communicatie. Dit vindt plaats in zelfsturende teams, werknemers werken met elkaar door middel van feedback. Dit gebeurt (grotendeels) zonder leidinggevenden.
  • Rechtstreeks toezicht, coördinatie door orders van één persoon. Er is een leidinggevende aanwezig die de werknemers voorziet van directe instructies.
  • Standaardisatie van werkprocessen, coördinatie door specificeren van de werkzaamheden. Alle werkzaamheden worden nauw omschreven en toegelicht in een werkinstructie. Werknemers werken vanuit deze instructie. Dit komt veel voor bij productiebedrijven.
  • Standaardisatie van resultaten, coördinatie door specificatie van de resultaten van werkzaamheden. Denk hier aan financiële doelstelling zoals winst.
  • Standaardisatie van bekwaamheden en kennis, coördinatie van verschillende werkzaamheden door opleiding. Werknemers van de operationele laag staan centraal in deze stijl. Ze krijgen veel opleiding om ze goed aan de organisatie te binden.
  • Standaardisatie van normen die het werk beïnvloeden. Deze stijl komt hoofdzakelijk voor bij productiebedrijven en een bureaucratie.

Bovenstaande zijn drie vormen van standaardisatie terug te vinden. Mintzberg ondervond tijdens het vormen van zijn theorie, dat hoe complexer de organisatie werd, hoe meer standaardisatie er wordt toegepast. Van de gehele zes manieren van organisatiecoördinatie heeft een organisatie van ieder een deel nodig, maar uiteindelijk wordt één coördinatiemechanisme de overheersende. Het mechanisme wat het best aansluit bij de bedrijfsvoering wordt de “orginizational fit” genoemd.